4 pory roku w lesie z dzieckiem

4 pory roku w lesie

Leśna wyprawa wydaje się być fantastycznym pomysłem na lato i wczesną jesień. Tak naprawdę jednak las jest wspaniałym miejscem o każdej porze roku. Poznajcie cztery oblicza polskiego lasu i odkryjcie, że nawet późna jesień i zima mają swój niepowtarzalny urok.

Wiosna

To czas, kiedy przyroda budzi się do życia. Nie można tego przegapić! Pojawiają się zapachy, kwitną kwiaty. W pogodny, wiosenny dzień naprawdę warto odwiedzić las liściasty, w którym jest mnóstwo słonecznego światła.

Zielone runo leśne

To świetna okazja, aby „złapać trochę słońca” i choć odrobinę uzupełnić zapas witaminy D w organizmie. A przy okazji odkryć kilka leśnych tajemnic!

Rośliny

Na początku wiosny najwięcej dzieje się tuż nad ziemią. Rośliny leśnego runa chcą zdążyć zazielenić się i zakwitnąć, zanim na drzewach pojawią się liście i zabiorą większość światła słonecznego. Czasu jest niewiele i małe roślinki muszą go dobrze wykorzystać.

Najniższe piętro lasu wiosną pięknieje, kwitną przebiśniegi, zawilce i przylaszczki. Nieco później możecie spotkać fiołki i konwalie, a na bardziej podmokłych leśnych polanach – kaczeńce i niezapominajki. Po zimowej rzeczywistości w czarno-białym świecie, na pewno chętnie popatrzycie na piękne kolory kwiatów i zieleń liści. Pamiętajcie jednak, że sporo roślin kwitnących wiosną w polskich lasach to gatunki trujące, dlatego lepiej nie próbować ich smaku i pilnować, aby nie robiły tego dzieci.

Przebiśniegi

W wiosennym lesie wyróżnia się czosnek niedźwiedzi. Jest to roślina jadalna, a nawet lecznicza, o białych kwiatach i charakterystycznym zapachu przypominającym prawdziwy czosnek lub szczypiorek (a właściwie połączenie tych dwóch zapachów). Niestety czosnek niedźwiedzi jest w Polsce zagrożony wyginięciem i dlatego został objęty częściową ochroną. Z naturalnych miejsc występowania mogą go pozyskiwać (w ograniczonym zakresie) jedynie podmioty, które uzyskały zgodę regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

 Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi pochodzący z upraw można jednak kupić w sklepie lub na bazarku – wiosną w formie świeżych liści, a suszone liście – przez cały rok.

Nieco później możecie zaobserwować, jak do życia budzą się krzewy i drzewa. .Niesamowite jest obserwowanie, jak wypuszczają one młode listki, o świeżym, jasnozielonym kolorze. Część drzew, jak leszczyny, a później dęby i brzozy, kwitnie jeszcze wiosną.

Zwierzęta

Zwierzęta również nie próżnują, choć część z nich budzi się dopiero z zimowego snu. Są wśród nich niedźwiedzie, borsuki i jenoty. Z głębszego snu, zwanego hibernacją (podczas której temperatura ciała spada do zaledwie 5 stopni Celsjusza), wybudzają się jeże, gryzonie i nietoperze.

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

W lesie po zimowej przerwie pojawiają się owady. Część z nich ciężko pracuje i zapyla kwitnące rośliny. Warto pamiętać, że wiosna to również moment, kiedy swoją aktywność rozpoczynają kleszcze. Dla nas, ludzi, to zatem początek sezonu noszenia jasnych ubrań i systematycznego sprawdzania, czy mały intruz nie wspina się po nogawkach spodni lub nie wdrapuje się na dłoń.

Kleszcz pospolity 

W świecie zwierząt właśnie wiosną pojawiają się młode, czyli zwierzęce dzieci. U płazów są to kijanki, które dość łatwo wypatrzeć. Warto wybrać się do lasu po deszczu, kiedy będziecie mogli obserwować te zwierzątka w kałużach. Napotkane kijanki to nie tylko przyszłe żaby. Mogą to być również młode traszki i salamandry. Jeśli wypatrzyliście larwy płazów w pobliskim lesie, możecie odwiedzać je regularnie i obserwować, jak rosną i się zmieniają.

 Kijanki w leśnej kałuży

Również ptaki w okresie wiosny budują gniazda i składają jaja, a później karmią pisklęta. Moment, zanim na drzewach pojawią się liście, jest świetną okazją do obserwacji ptaków. Łatwiej też trafić na dzięcioły, które głośno pracują, wykuwając w drzewach nowe dziuple.

Dzięcioł 

Trochę ruchu na wiosnę

Kiedy robi się odrobinę cieplej, ale jeszcze nie za gorąco, coraz chętniej się ruszamy. Jeśli nie jest zbyt mokro i błotniście, wiosna to dobry moment na wycieczki rowerowe. Poszukajcie w okolicy leśnych szlaków rowerowych.

 Oznaczenie szlaku rowerowego

Szerokie, łagodne szutrowe drogi leśne powinny być bezpieczne nawet dla dość początkujących rowerzystów lub rodzica-rowerzysty z dzieckiem w przyczepce, jednak przed wycieczką z maluchem dobrze jest wcześniej sprawdzić szlak.

Dla bardziej zaawansowanych, poszukujących trudniejszych tras dostępne są tzw. sigletracki, czyli wąskie i kręte szlaki rowerowe poprowadzone między drzewami. Jeśli dużo jeździcie w terenie, a Wasze dzieciaki to poszukujące przygód nastolatki – ta propozycja jest dla Was. Więcej o singletrackach przeczytacie tutaj:

https://pmbike.pl/single-tracki-w-polsce

Również wiosną rusza sezon wspinaczkowy. Amatorzy wspinaczki skałkowej mogą z powodzeniem połączyć obcowanie z lasem z treningiem. Wystarczy się wybrać w Rudawy Janowickie czy skałkowe rejony kotliny Kłodzkiej (Szczytnik, Bor).

Warto jednak wcześniej upewnić się, że w danym miejscu nie ma zakazu wspinaczki związanego z gniazdowaniem ptaków (niektóre ptaki, jak kruki, chętnie wykorzystują skalne turnie jako miejsce od złożenia jaj i odchowania potomstwa).

Lato

To czas, kiedy w mieście i na otwartym terenie często dokuczają nam upały i chętnie szukamy ukojenia w cieniu lasu. Upragniony chłód znajdziemy nie tylko w borach iglastych, ale także w lasach liściastych, gdzie liście zdążyły utworzyć dość szczelny parasol.

Lato w lesie 

Letnie wędrówki po lesie warto rozpoczynać wczesnym rankiem, kiedy jest jeszcze chłodno. W upalne dni nie warto planować długich tras. Po pierwsze marsz w upale (nawet w cieniu drzew) jest bardzo żmudny i męczący i dzieciaki mogą szybko odmówić współpracy. Po drugie może zaskoczyć nas burza. Nagłe opady deszczu z wyładowaniami atmosferycznymi zdarzają się najczęściej po południu, już od godziny trzynastej.

Rośliny

Lato to dla roślin środek sezonu. W czerwcu i na początku lipca kwitną krzewy i drzewa. Możecie zobaczyć kwiaty malin i jeżyn, a także kwitnące akacje i lipy, które wieczorem pachną obłędnie (dlatego właśnie pierwszy wakacyjny miesiąc to lipiec). Atrakcji nie brakuje także bliżej ziemi, gdzie możecie spotkać wspaniałe leśne paprocie.

Strumyk z mnóstwem paproci 

Już na samym początku lata pojawiają się też leśne owoce, jak jagody i poziomki. To świetny moment na zorganizowanie jagodowej wyprawy. A jeśli w czerwcu się nie uda? Nie szkodzi – w lipcu, a nawet w sierpniu możecie ruszyć na jagody w górskie rejony, gdzie zarówno wiosna, jak i lato przychodzą nieco później.

Zwierzęta

Lato to nie najlepszy czas na obserwowanie zwierząt. Pokryte liśćmi drzewa skutecznie maskują ich obecność. Są jednak zwierzątka, które najlepiej obserwuje się właśnie latem. Należą do nich leśne mrówki, które właśnie o tej porze roku są bardzo aktywne. Jeśli upatrzycie sobie jednego osobnika, możecie go obserwować przez dłuższy czas (dopóki nie umknie na drzewo lub nie zniknie pod ziemią).Mrówki to prawdziwi lesni siłacze – są w stanie przenosić ciężar o wiele cięższy niż one same. W dodatku chętnie współpracują ze sobą nawzajem, a obserwowanie ich wspólnych przedsięwzięć jest bardzo ciekawe.

 Leśna mrówka

Wysoka temperatura to także dobra okazja, aby zostać w lesie po zmroku. Wybierzcie bezpieczny, znany teren i zaopatrzcie się w latarki, aby nie tylko lepiej obserwować, ale również bez problemu trafić do cywilizacji. Nie proponuję nocnych spacerów po dzikiej puszczy (jak Puszcza Białowieska) ani tych znajdujących się w rozległych górach (jak Bieszczady czy Tatry). Tam możecie nocą natknąć się na duże drapieżniki, których zapewne wcale nie chcecie spotkać.

Być może uda Wam się o zmierzchu wypatrzeć latające maleńkie, zielonkawe światełka. To robaczki świętojańskie, które pod koniec czerwca mają swój czas zalotów.

Świetlik z bliska 

Po zapadnięciu zmroku światło latarki pomoże Wam znaleźć inne zwierzęta aktywne nocą. Z pewnością spotkacie na swojej drodze ślimaki i pająki, które możecie zobaczyć w ciągu dnia, ale nocą są bardziej aktywne.

Oczywiście nie należy dotykać ani przenosić tych zwierząt. Niektórzy nawet nie zamierzają, ponieważ się ich boją. Trzeba uczciwie przyznać, że strach przed pająkami nie jest całkowicie bezpodstawny. Nawet w Polsce żyją jadowite gatunki pająków, których ukąszenie niekoniecznie jest niebezpieczne dla życia i zdrowia (choć może być – w przypadku alergików), ale jest po prostu nieprzyjemne. Niektóre gatunki polskich pająków mają jad powodujący u człowieka dolegliwości porównywalne z użądleniem osy lub nawet szerszenia.

Pikniki i biwaki

Zamiast narzekać na letnią niestabilną pogodę i upał – warto je wykorzystać. Właśnie latem można spędzić w lesie leniwy dzień z bujaniem w hamaku, piknikiem, a w górach - z niezapomnianą kąpielą w lodowatym strumieniu (już zanurzenie stóp zapewni Wam mocne przeżycia).

Lodowata woda w strumieniu

Jedyną przeszkodą w błogim odpoczynku mogą być ukrywające się w najciemniejszych zakamarkach kleszcze i komary.

Kiedy nadchodzi czerwiec, a z nim długie dni i często całkiem ciepłe noce, warto pomyśleć nie tylko o pikniku w lesie, ale również o biwaku. Możecie zacząć od noclegu w namiocie w gospodarstwie agroturystycznym lub na położonym w lesie campingu, gdzie będziecie mieli dostęp do łazienki z ciepłą wodą (sporo tego typu ofert znajdziecie nad Bałtykiem, nad jeziorami i w górach). Lato to doskonała okazja, aby poznać nadmorskie lasy i tamtejszą przyrodę. Wzdłuż wybrzeża biegną szlaki turystyczne, które można przemierzać pieszo lub rowerem. Po drodze możecie obserwować nadmorskie wiewiórki, skaczące w koronach sosen, a w razie znużenia spacerem zawsze można zejść na plażę i ochłodzić się w wodach Bałtyku.

 Korony sosen nad Bałtykiem

Jeśli jesteście gotowi na bardziej surowe warunki, możecie wybrać udostępniane przez Lasy Państwowe miejsca biwakowe wyposażone w podstawową infrastrukturę (często są to wiaty ze stołami i miejsca na ognisko, czasami również toalety). To niezły pomysł na spędzenie weekendu blisko natury. Miejsca biwakowe możecie wyszukać tutaj:

http://www.czaswlas.pl/obiekty/?p=2

Jeśli macie już starsze dzieci, dużo czasu spędzacie na łonie natury i lubicie przygody, pomyślcie nad możliwością dzikiego biwaku w lesie. Polskie Lasy Państwowe rozpoczęły pilotażowy program dla miłośników survivalu i bushcraftu – wyznaczone zostały obszary, gdzie można przenocować w namiocie lub hamaku. Hamak jest preferowaną formą noclegu, ponieważ nie uszkadza ściółki leśnej.

Czas na odpoczynek 

Planując letni biwak w hamaku, pamiętajcie koniecznie o moskitierach, które uchronią Was przed owadami. Obszary leśne, gdzie możecie legalnie przenocować „na dziko” znajdziecie tutaj:

https://www.lasy.gov.pl/pl/turystyka/pilotaz-bushcraft-i-survival

Przed skorzystaniem z leśnego miejsca biwakowego lub noclegiem na obszarze survivalowym koniecznie sprawdźcie prognozę pogody oraz skontaktujcie się z nadleśnictwem, na terenie którego się on znajduje i ustalcie, na jakich dokładnie warunkach możecie przenocować w lesie.

Jesień

Każde gorące lato kiedyś się kończy, noce są coraz chłodniejsze, a dni – krótsze. Nadchodzi jesień. To bardzo niedoceniana w Polsce pora roku. Dzieci szkolne po długich wakacjach wracają do intensywnej nauki i trudno znaleźć czas na leśne wyprawy. Warto jednak wykorzystać każdą wolną chwilę, aby pobyć wśród przyrody.

Jesień charakteryzuje się bardziej stabilną pogodą, burze i nagłe ulewy są prawdziwą rzadkością, dlatego wcale nie trzeba wychodzić na wycieczkę bladym świtem.

Rośliny

Końcówka września i październik są najpiękniejsze w lasach liściastych, gdzie z każdym dniem przybywa nowych kolorów. Korony drzew stają się żółte, rude i czerwone. Wiatr i nocne przymrozki sprawiają, że z czasem całe to kolorowe dobro spada na ziemię.

Jesienne kolory liści 

Lasy iglaste również zmieniają się jesienią. Rośliny runa leśnego także się przebarwiają. Wspaniałe kolory mają krzaczki borówki czernicy.

Wczesna jesień, kiedy jest jeszcze ciepło, to doskonała pora, aby wybrać się na grzyby. To wtedy jest ich najwięcej. Znawcy i koneserzy prawdziwków i podgrzybków mogą wybrać się z koszykiem. Wielbiciele pięknych muchomorów z pewnością zabiorą do lasu aparat fotograficzny.

Muchomory 

Poszukiwanie grzybów to świetna zabawa dla dzieci. Można liczyć znalezione okazy, wyszukiwać maślaki w trawie i zastanawiać się, kto nadgryzł pięknego borowika.

Drzewa jesienią zrzucają owoce z nasionami, z których mogą wyrosnąć małe drzewka. Ciekawostką jest, że drzewa nie owocują dobrze co roku. Intensywne owocowanie następuje co kilka lat i nie jest to przypadek. Przykładowo dęby szypułkowe owocują obficie co cztery, pięć lub sześć lat. Po sezonie pełnym żołędzi, przybywa zwierząt żywiących się nimi, na przykład dzików. Kolejne lata są jednak uboższe w pożywienie i zwierząt jest coraz mniej. Kiedy następuje w końcu rok obfitujący w żołędzie, dzików jest tak mało, że nie są w stanie zjeść wszystkiego. Dzięki temu z niektórych żołędzi wyrosną małe dęby.

Zwierzęta

Jesień to dla zwierząt czas przygotowań do ciężkiej zimy, dlatego intensywnie żerują, aby zgromadzić zapasy tłuszczu na ciężkie czasy. Niektóre z nich przygotowują się do zimowego snu, podczas którego nie będą jadły. Ptaki wędrowne szykują się do odlotu. Część z nich zobaczymy dopiero w marcu.

Początek jesieni to jednak czas, kiedy część zwierząt jeszcze wcale nie myśli o trudach nadchodzącej zimy. Należą do nich jelenie, które właśnie jesienią mają okres godowy, zwany rykowiskiem. Jelenie walczą wtedy o względy pięknych łań, tocząc pojedynki na poroża i rycząc przeraźliwie. Możecie je usłyszeć zwłaszcza wieczorami.

Jeleń 

Zaloty o tej porze roku to nie przypadek. Łanie wykorzystają zimę na okres ciąży, a młode przyjdą na świat wiosną, czyli w najbardziej sprzyjającym momencie.

Jesienne aktywności

Początek jesieni to czas grzybiarzy, jednak las kryje o wiele więcej bogactwa. Dzieci z pewnością nie odmówią zbierania leśnych skarbów, których jesienią jest najwięcej. Żołędzie, kasztany, bukowe orzeszki, szyszki i suche gałązki o ciekawych kształtach to cenne znaleziska, które potem można wykorzystać do zabawy.

 Ściółka leśna pełna skarbów

Jesień to również doskonały czas na dłuższe wędrówki. Niższe temperatury sprawiają, że nawet daleka wyprawa nie jest mordęgą. Dzięki stabilnej pogodzie można wędrować od rana do wieczora, bez strachu przed popołudniową burzą. Zmrok zapada wprawdzie coraz szybciej (warto na wszelki wypadek mieć w plecaku latarkę), jednak od świtu do zmierzchu jest wciąż sporo czasu. Dlatego jesień to dobry i bezpieczny moment, by poznać górskie szlaki, których niższe partie wiodą przez las.

Można również wrócić do sportów, na które w letnim upale nie mieliśmy aż takiej ochoty...

Zima

Mówiąc o zimie, większość z nas wyobraża sobie biel śniegu i trzaskający mróz. Niestety nie zawsze jest tak bajkowo, jednak niezależnie od pogody naprawdę nie warto zimą gnić w domu – lepiej zorganizować leśną wyprawę.

Jeśli wybierzecie las w górach lub na wschodnich krańcach Polski, znanych z surowego klimatu, szanse na śnieg będą większe.

Rośliny

Zimą odpoczywają. Niektóre zupełnie tracą naziemne części, inne zrzucają tylko liście lub igły. Większość drzew iglastych (poza modrzewiami) nie zrzuca igieł i możemy cieszyć nasze oczy ich zielenią. Dusze opady śniegu i mroźny wiatr powodują jednak, że na drzewach tworzą się śnieżne czapy, które okrywają igły i gałęzie. Las w śnieżno-lodowej odsłonie wygląda zupełnie inaczej – baśniowo. Możecie poczuć się jak bohaterowie „Opowieści z Narnii”, którzy trafili do niezwykłego świata pełnego magii i niesamowitych stworów.

 Sudecki las jak z bajki

Las zimą, choć piękny, w czasie wichury robi się niebezpieczny. Drzewa, mniej elastyczne niż wiosną i latem, obciążone dodatkowo śniegiem, często łamią się i upadają w wyniku silnego podmuchu wiatru. Dlatego po sporych opadach śniegu i podczas silnego wiatru chodzenie po lesie jest niebezpieczne.

Zwierzęta

Część zwierząt przeczekuje zimę, zapadając w sen zimowy, a nawet w jego głębszą formę, jaką jest hibernacja. Sporo ptaków odlatuje na Południe, jednak w ich miejsce przylatują inne gatunki, które lato spędzają na Dalekiej Północy. Na zimę pozostają w lesie miejscowe sikory i mysikróliki, a dołączają do nich przybysze ze Skandynawii i Syberii: jemiołuszki i myszołowy włochate.

Malutka jemiołuszka wśród gałęzi 

Zima to świetny czas dla małych i dużych leśnych tropicieli, którzy lubią podpatrywać zwierzęta. Nie spotkamy wtedy oczywiście tych zwierzaków, które śpią, ani tych, które uciekły przed chłodem na Południe. Za to te, które pozostały, nie ukrywają się już w najdalszym zakątku lasu. Jedzenia jest mniej, dlatego zwierzęta intensywnie go poszukują.

Z jednej strony to świetna okazja, aby zobaczyć jelenie, dziki i żubry. Z drugiej strony – zachowajcie ostrożność i nie podchodźcie za blisko, aby zwierzęta w poczuciu zagrożenia nie zaatakowały. Warto mieć ze sobą dobrą lornetkę, aby móc poobserwować zwierzęta z większej odległości.

Dzik w naturalnym środowisku 

Co robić zimą?

Kiedy jest to „prawdziwa zima”, wokół leży śnieg, a temperatura utrzymuje się poniżej zera, koniecznie musicie to wykorzystać! Zabierzcie do lasu sanki i jabłuszka, albo narty biegowe. Ubierzcie porządne rękawice i ulepcie bałwana, zbudujcie igloo i urządźcie bitwę na śnieżki (możliwość schowania się za drzewami sprawi, że zabawa będzie ciekawsza).

Mało popularnym w Polsce, ale fantastycznym sportem zimowym jest bieganie na nartach. Najmłodsze dzieci mogą podróżować w przyczepce rowerowej, w której koła wymienione zostały na płozy. Starsze mogą powoli próbować samodzielnie biegać (na początku człapać) na nartach po łatwych trasach. Szerokie leśne szlaki rowerowe są idealne dla biegaczy narciarskich – często są też dla nich specjalnie przygotowywane poprzez założenie śladu. Na tak przygotowanej trasie dużo łatwiej się przemieszczać.

Biegówki pozwalają na sprawne poruszanie się po śniegu

Biegówki pozwalają na przemierzanie łagodnie nachylonych leśnych szlaków nawet wtedy, gdy śniegu jest naprawdę sporo. Dzięki dużej powierzchni nart nie zapadamy się zbyt głęboko. Jeśli szukacie dobrze przygotowanych leśnych tras biegowych, wybierzcie się w Góry Izerskie, albo w Góry Bystrzyckie. Dogodne tereny na biegówki znajdziecie też na Mazurach i Podlasiu.

Na nartach czy bez nich, zimą warto poszukać śladów na śniegu. Z pewnością odnajdziecie nie tylko odciski butów innych zimowych turystów, ale również tropy zwierząt. Dzięki temu możecie odnaleźć ich ścieżki w lesie.

Ślady na śniegu

A co robić, jeśli nie ma śniegu? Również wtedy tropienie jest możliwe. Topiący się śnieg lub padający przy dodatniej temperaturę deszcz tworzy na leśnych drogach błoto. Również tam znajdziecie na pewno ciekawe tropy.

Kiedy nie ma śniegu, dobrym pomysłem na zimową zabawę jest również budowa szałasu. Taka budowa przysparza mniej zmartwień niż o innych porach, ponieważ szansa na spotkanie kleszcza zimą jest minimalna. Możecie zatem do woli grzebać w suchych gałęziach, nie obawiając się ataku małego roznosiciela chorób.

Obowiązkowym elementem leśnej wyprawy w mroźny dzień jest prawdziwy zimowy piknik. Weźcie ze sobą karimatę, którą rozłożycie na ziemi, albo na ławce pod wiatą turystyczną. Spakujcie do plecaka termos z gęstą, gorącą zupą, drugi termos z herbatą i coś słodkiego na deser. Po kilku godzinach na mrozie nawet największe niejadki spałaszują swoją porcję ze smakiem!

Roczny cykl przyrody

Jeśli macie swój ulubiony kawałek lasu, który zawsze odwiedzacie podczas wakacji, spróbujcie zajrzeć tam również jesienią, zimą i wiosną. Zobaczycie, jak zmienia się ten leśny zakątek wraz z porami roku. Na pewno będziecie zaskoczeni, kiedy zobaczycie znane sobie miejsce w zupełnie innej szacie.

Przeczytałeś artykuł w portalu Dzieciochatki.pl - Miejsca Przyjazne Dzieciom

POLECANE NOCLEGI PRZYJAZNE DZIECIOM: >>KLIKNIJ TU<<

WSZYSTKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

Portal DziecioChatki.pl