Twierdza Nysa - zwiedzanie z dziećmi

Twierdza Nysa – dla miłośników fortyfikacji

Leżąca na Opolszczyźnie Nysa znana jest jako dawna siedziba biskupów wrocławskich, miasto zabytkowych kościołów. Wydaje się, że to nic ciekawego dla dzieci. Najmłodsi z pewnością docenią jednak inne oblicze miasta, nadane mu w XVIII wieku przez króla pruskiego Fryderyka II. Wtedy powstały umocnienia, fortyfikacje, fosy i tajemne korytarze, dzięki którym Nysa zamieniła się w niemożliwą do zdobycia twierdzę.

W 1807 roku miasto przez 114 dni było oblężone przez wojska napoleońskie, które nie były w stanie sforsować jego murów obronnych. Ostatecznie po niemal czterech miesiącach Twierdza Nysa poddała się z powodu... kończących się zapasów żywności.

Kazamaty wbudowane w wał ziemny

Wycieczka po nyskich fortach

Bastion św. Jadwigi

Pierwsze kroki w poszukiwaniu fortyfikacji warto skierować do Bastionu św. Jadwigi – zbudowanego jeszcze za czasów, gdy miasto należało do biskupów wrocławskich – w 1643 roku. Bastion został poddany modernizacji w latach 1742-1758. Podczas oblężenia miasta w 1807 roku to właśnie tutaj mieściło się laboratorium, gdzie napełniano prochem granaty armatnie i moździerzowe.

Pradawny fort znajduje się w ścisłym centrum miasta, przy ulicy Piastowskiej. W środku znajdziecie Punkt Informacji Turystycznej, gdzie możecie zapoznać się z materiałami dotyczącymi nyskich fortyfikacji i innych atrakcji. Jeśli na samą myśl o długich godzinach zwiedzania zrobiliście się głodni – idźcie uzupełnić kalorie do ukrytej w Bastionie pizzerii Fratelli Sossi. Przy okazji przyjrzyjcie się klimatycznym wnętrzom fortecznych kazamatów o niskich kolebkowych sklepieniach.

Na dziedzińcu Bastionu Jadwigi co jakiś czas odbywają się koncerty, jarmarki rękodzieła i inne wydarzenia kulturalne. Wybierając się do Nysy koniecznie sprawdźcie, czy załapiecie się na coś ciekawego.

Fort Prusy

Z Bastionu św. Jadwigi warto podjechać autem na ulicę Obrońców Tobruku, gdzie nieopodal Wieży Ciśnień znajduje się największy kompleks obronny – Fort Prusy. Budowla powstała w latach 1742-45, jednak później była kilkukrotnie rozbudowywana i modernizowana.

Fort Prusy

Sama wieża ciśnień powstała dużo później, w 1907 roku. Początkowo służyła jako wieża widokowa i swoisty pomnik pamięci poległych żołnierzy. Żelbetonowa konstrukcja wieży wskazuje jednak, że już w zamyśle architekta budowla z czasem miała pełnić ważną funkcję jako element miejskich wodociągów. W ostatnich latach losy wieży często się zmieniały – powstała tu zewnętrzna ścianka wspinaczkowa, były plany na restaurację i kompleks SPA, jednak kolejne pomysły zagospodarowania budynku upadały.

Przy odrobinie szczęścia będziecie mogli za niewielką opłatą skorzystać z pierwotnej funkcji wieży i podziwiać widoki z jej szczytu. Nie zapomnijcie przy okazji spojrzeć z góry na sąsiadujący z wieżą Fort Prusy.

Murowane z czerwonej cegły i szarego kamienia fortyfikacje tworzą kształt gwiazdy, której ogromne ramiona to podwójny wał ziemny rozdzielony suchą fosą. Choć widok fortu z wieży robi wrażenie, warto nadmienić, że projektant kierował się głównie względami praktycznymi, a wymyślna forma po prostu ułatwiała obronę fortu przed najeźdźcami. Dziś wzdłuż fosy poprowadzono trasę turystyczną, którą można samodzielnie zwiedzać Fort Prusy i podziwiać kunszt pruskich budowniczych.

Wieża Ciśnień

Ten największy nyski fort powstał, aby uniemożliwić najeźdźcy zajęcie dogodnych pozycji na wzgórzu, skąd możliwy byłby ostrzał miasta.

Oznaczenie szlaku w Forcie Prusy

Dziś na terenie Fortu Prusy i sąsiadujących umocnień jest Park Kulturowo Przyrodniczy i trasa turystyczna.

 Tablica informacyjna Parku Kulturowo-Przyrodniczego

Można tu podziwiać nie tylko dawne zabudowania obronne, ale również... nietoperze, które wykorzystują stare kazamaty i podziemne korytarze jako miejsce zimowania.

 Forty zamieszkują nietoperze - mopki

Dla własnego bezpieczeństwa lepiej trzymać się instrukcji i nie wchodzić do środka fortów poza trasą. Zabudowania największe wrażenie robią właśnie od zewnątrz, ze szlaku turystycznego.

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

W środku pięcioramiennej gwiazdy znajdują się osłonięte od zewnątrz wałem ziemnym dwupiętrowe kazamaty (swoiste bunkry), tworzące w środku spory dziedziniec w kształcie pięcioboku. W ciągu dnia można wejść na dziedziniec.

Brama wjazdowa na dziedziniec

Na środku stoi ceglany budynek oraz studnia, która zapewniała obrońcom fortu zaopatrzenie w wodę pitną, co było kluczowe podczas przedłużającego się oblężenia.

Bastion Morawski i Obwałowania Wysokie

Po zwiedzeniu Fortu Prusy warto przejść na pieszo lub ewentualnie podjechać samochodem ulicą Słowiańską aż do ulicy Bramy Grodkowskiej, skąd (blisko skrzyżowania z ulicą Orląt Lwowskich) szlak forteczny prowadzi (w większości dnem suchej fosy) przez Bastion Morawski i Obwałowania Wysokie aż do ulicy Ignacego Krasickiego, a stamtąd przez Fort Bombardier do ulicy Josepha von Eichendorfa.

Obwałowania wysokie powstały już po słynnym oblężeniu miasta przez wojska napoleońskie, dopiero w połowie XIX wieku, jednak mają one charakter znany z wcześniejszych budowli obronnych.

Bastion Morawski

Po wyjściu z obwałowań wysokich możecie także udać się drogą prowadzącą otwartym terenem (w sąsiedztwie domków jednorodzinnych) aż do Fortu II, nieco mniejszej od Fortu Prusy cytadeli o kształcie pięcioboku. Niestety brama do fortu jest zamknięta, a chcąc wejść do środka, musicie umówić się wcześniej na zwiedzanie z przewodnikiem (zapytajcie o taką możliwość w Punkcie Informacji Turystycznej).

Fort II można było także zwiedzać przy okazji Dni Twierdzy Nysa, które odbywały się rokrocznie. Czas pandemii niestety przerwał to cykliczne święto, na czas którego do Nysy zjeżdżali rekonstruktorzy, którzy w mundurach stylizowanych na czasy napoleońskie inscenizowali dawną bitwę. Miejmy nadzieję, że z czasem Dni Twierdzy Nysa powrócą do kalendarza miejskich imprez kulturalnych.

Wąskie otwory strzelnicze skierowane w stronę suchej fosy

Dziś forty nie niepokojone przez ludzi (z wyjątkiem nielicznych spacerowiczów i turystów) zespoliły się z naturalnym krajobrazem i na obwałowaniach spotkać możecie nie tylko drzewa i krzewy, ale również sarny. Szlaki forteczne w obrębie Fortu Prusy, jak i Bastionu Morawskiego dołączyły do nyskich terenów zielonych, gdzie mieszkańcy chętnie relaksują się na łonie przyrody i spacerują z psami.

Uważny miłośnik fortyfikacji znajdzie jednak dla siebie sporo ciekawostek do obejrzenia. Intrygujące są zwłaszcza mniej uczęszczane fragmenty szlaku, gdzie forty latem toną w zieleni, natomiast zimą i wczesną wiosną są lepiej widoczne.

Fortyfikacje w niektórych miejscach wtapiają się w naturalny krajobraz

Oprócz wymienionych powyżej fortyfikacji warto zajrzeć na ukryty w Parku Miejskim, otoczony fosą Fort Wodny (gdzie najprościej dotrzeć na piechotę od parkingu nieopodal ogródków działkowych przy ulicy Mickiewicza). Cytadela została zbudowana w 1741 roku przez Austriaków na krótko przed zdobyciem Nysy przez Prusaków.

Dookoła fortu można znaleźć ślady bytowania kolejnych „najeźdźców”, a mianowicie bobry. Wprawne oko dostrzeże obgryzione pnie drzew przy brzegu fosy.

Wpadajcie do Nysy z Waszymi Dziećmi, odrywajcie tajemne ścieżki, podziwiajcie grube mury i wysokie wały ziemne. Twierdza nie do zdobycia (przynajmniej częściowo) stoi przed Wami otworem.

Przeczytałeś artykuł w portalu Dzieciochatki.pl - Miejsca Przyjazne Dzieciom

POLECANE NOCLEGI PRZYJAZNE DZIECIOM: >>KLIKNIJ TU<<

WSZYSTKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

Portal DziecioChatki.pl