Poznajemy z dziećmi piętra roślinności w polskich górach

Kilka pięter w górę – o górskiej roślinności

Rodzinne wycieczki to świetny moment, aby zobaczyć na własne oczy to, czego w szkole uczy się tylko w teorii. Przed wyjazdem z dziećmi w polskie góry z pewnością warto odświeżyć sobie (i uzupełnić) informacje na temat pięter górskiej roślinności. Dzięki temu będziecie wiedzieli, jakich roślin i zwierząt możecie spodziewać się na szlakach.

W górach im wyżej, tym zimniej (przynajmniej w odniesieniu do średniej temperatury), tym bardziej surowy klimat, krótsze lato, bardziej śnieżna i mroźna zima. To dlatego, zdobywając szczyty, możecie się poczuć jak podczas wycieczki na Daleką Północ, tylko w przyspieszonym tempie. Wysoko w górach rosną rośliny, jakie można spotkać choćby na Półwyspie Skandynawskim. Pamiętajcie, że nie tylko rośliny i zwierzęta muszą być przystosowane do przebywania w wyższych partiach gór. Jeśli wybieracie się na wycieczkę, sprawdźcie, z jaką pogodą i temperaturą spotkacie się te paręset metrów wyżej i spakujcie do plecaka dodatkowe ubrania.

Pora zacząć wędrówkę w górę, przez kolejne piętra górskiej roślinności.

Piętro pogórza

Wysokość: 300-600 m.n.p.m.

Krajobraz: dawniej lasy liściaste, dziś częściej pola uprawne, sady i pastwiska.

Rośliny: dawniej dęby, lipy, graby, dziś częściej rośliny uprawne: zboża, drzewa owocowe i trawy na pastwiskach, polne kwiaty (maki, chabry).

Zwierzęta: sarny, zające, dziki, żaby, a także zwierzęta hodowlane: krowy, konie, owce, kozy.

Gdzie warto zobaczyć: w niżej położonych okolicach Tatr i Pienin oraz Sudetów.

Wiosna na piętrze pogórza - Góry Stołowe

Pogórze, niegdyś porośnięte lasami liściastymi, dziś jest eksploatowane rolniczo. Spotkacie tu pola uprawne oraz liczne łąki i pastwiska. To piętro roślinności, znajdujące się u stóp gór, może wydawać się nieco nudne i mało górskie. Warto jednak odwiedzić je z dziećmi! Szlaki i polne drogi są mało wymagające i część z nich będzie w sam raz dla małych nóżek, a nawet dla wózka na pompowanych kołach.

Obfitość pastwisk zapewnia też atrakcje w postaci tak lubianych przez maluchy „zwierzątek”: owiec, koni i kóz. Liczcie się z częstymi przystankami na „karmienie konika trawą” i „głaskanie owieczki”. W pobliskich gospodarstwach macie szansę kupić produkty regionalne, jak sery kozie i owcze, mleko, miody. Warto poznawać góry wszystkimi zmysłami!

Piętro regla dolnego

Wysokość: 400-1200 m.n.p.m.

Krajobraz: lasy liściaste i mieszane

Rośliny: buki, jawory, jodły, świerki (te ostatnie posadzone przez człowieka)

Zwierzęta: dziki, niedźwiedzie, dzięcioły, wiewiórki, lisy, żaby, salamandry

Gdzie warto zobaczyć: w Górach Opawskich, Górach Sowich, Górach Złotych, Masywie Śnieżnika, Bieszczadach.

 Las regla dolnego latem - Góry Opawskie, Sudety

To w liściastych lasach regla dolnego pięknie widać zmienność pór roku. Zajrzyjcie tam wczesną wiosną, kiedy drzewa jeszcze nie mają liści, a runo leśne wykorzystuje dostęp do światła – rośnie i kwitnie jak oszalałe. Wpadnijcie latem i skorzystajcie z dającego ulgę cienia zielonych drzew.

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

♦  ♦  ♦  ♦  ♦

Jesienią zachwyćcie się ilością kolorów i pokażcie dzieciom leżące na ziemi bukowe orzeszki, tak uwielbiane przez dziki.

Las regla dolnego w jesiennych barwach - Masyw Śnieżnika

W mroźny zimowy, pogodny dzień nacieszcie się spacerem po śniegu, w promieniach słońca zaglądających spomiędzy nagich gałęzi drzew.

Piętro regla górnego

Wysokość: 1000-1550 m.n.p.m.

Krajobraz: bory świerkowe i jodłowe.

Rośliny: świerki, modrzewie, jodły, borówka czernica.

Zwierzęta: jelenie, pstrągi potokowe, niedźwiedzie, rysie, lisy.

Gdzie warto zobaczyć: w Tatrach, Karkonoszach.

Bory świerkowe przez cały rok ukryją Was w cieniu, co jest pożądane latem, ale w zimne dni już niekoniecznie.

Za to przez cały rok możecie korzystać z darmowych inhalacji i prozdrowotnego działania fitoncydów – substancji wydzielanych przez drzewa iglaste, działających bakteriobójczo i wirusobójczo. Las iglasty to wymarzone miejsce dla alergików i osób zmęczonych zimowym smogiem – oferuje wspaniałe powietrze.

Górne partie piętra regla górnego - Karkonosze

W listopadzie i grudniu to właśnie tam odnajdziecie upragnioną zieleń (zanim przykryje ją w całości tona śniegu).

W marcu i kwietniu możecie łączyć ostatnie w sezonie wyprawy na sanki z widokiem (i zapachem) zielonych drzew, z których spadła już śnieżno-lodowa czapa.

Las regla górnego zimą - Góry Orlickie

W borach świerkowych trudno wypatrzeć zwierzęta, ale jest ich całkiem sporo. Wybierzcie się na wycieczkę wcześnie rano – może dopisze Wam szczęście i spotkacie łanię albo lisa? Na przełomie września i października macie szansę usłyszeć ryki jeleni podczas rykowiska, czyli jelenich godów (niektórzy boją się, że to ryczy niedźwiedź, ale po chwili okazuje się, że tych „niedźwiedzi” jest zaskakująco dużo). Warto właśnie wtedy wybrać się w Tatry Zachodnie i usłyszeć to na własne uszy!

Lasów regla górnego nie znajdziecie w Bieszczadach, gdzie piętro regla dolnego przechodzi bezpośrednio w piętro połonin – w jego niższych partiach króluje olcha (odpowiednik kosodrzewiny z innych pasm górskich), a w wyższych – trawiaste łąki (jak na tatrzańskich halach). Bieszczady są pod tym względem wyjątkowe na tle innych polskich gór. Miłośnicy połonin kochają je miłością odwzajemnioną, a fani drzew i krzewów iglastych... wybierają Sudety, Tatry i Beskidy.

Piętro kosodrzewiny (piętro subalpejskie)

Wysokość: 1400-1800 m.n.p.m.

Krajobraz: krzewy i krzewinki.

Rośliny: kosodrzewina, borówka czernica, borówka brusznica, olcha zielona (w Bieszczadach).

Zwierzęta: świstaki (w Tatrach), ptaki, np. krzyżodziób świerkowy, sikora sosnówka, drozd.

Gdzie warto zobaczyć: w Tatrach, Karkonoszach, Beskidach (Babia Góra).

To bardzo pożądane miejsce dla miłośników gór, bo od tego piętra zaczynają się widoki. Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, kosodrzewina robi się niższa i niższa, ukazując piękne panoramy (trzeba tylko trafić z pogodą).

 Na pierwszym planie kosodrzewina, w tle las regla górnego - Tatry Zachodnie

Gęste krzaki to dobre miejsce dla niewielkich zwierząt, które mogą znaleźć tu bezpieczną kryjówkę. Zresztą, „kosówka” (czyli kosodrzewina) bywa zbawienna także dla ludzi. Kilka lat temu ukryli się w niej nielegalnie biwakujący w Tatrach Słowackich turyści, podczas nocnej wizyty niedźwiedzia, zwabionego zapachem ich prowiantu.

W mniej dramatycznych okolicznościach piętro kosodrzewiny to ostatnie miejsce, aby udać się za potrzebą w miejsce osłonięte przed wzrokiem innych turystów (a często również przed zimnymi podmuchami wiatru).

Gałązki kosodrzewiny oblepione lodem - Tatry Zachodnie

Gramoląc się pod górę z dziećmi, przypomnijcie, że to ich ostatnia szansa na wypatrzenie przytulnej „toalety”, inaczej parę metrów wyżej dopadnie Was legendarne pytanie” „a jak teraz będziemy chodzić w krzaki, jak tu nie ma krzaków?!”.

W Bieszczadach, powyżej górnej granicy lasu, zamiast kosówki spotkacie piękne okazy olchy zielonej, która porasta dolne partie połonin.

W wyższych partiach Sudetów, Beskidów i Tatr kosodrzewina ustępuje krzewinkom, jak borówka brusznica i borówka czernica. Warto zobaczyć je na żywo pod koniec września, kiedy nabierają jesiennych kolorów.

Borówka czernica (popularna czarna jagoda) - Tatry Zachodnie

Piętro hal (inaczej piętro alpejskie, a w Bieszczadach – połoniny)

Wysokość (zależnie od regionu): 1450-2300 m.n.p.m.

Krajobraz: łąki, otwarta przestrzeń, w niższych partiach niewielkie płaty kosodrzewiny lub olchy.

Rośliny: trawy (np. sit skucina, która odpowiada za jesienne barwy Czerwonych Wierchów w Tatrach), a także rośliny o kolorowych kwiatach, jak dzwonek alpejski, sasanka alpejska, tojad mocny, w niższych partiach borówka czernica i borówka brusznica.

Zwierzęta: kozice i świstaki (Tatry), ptaki, np. pomurniki, płochacze, kruki, w sezonie letnim – niedźwiedzie (amatorzy jagód)

Gdzie warto zobaczyć: w Tatrach, w najwyższych partiach Karkonoszy (Śnieżka, Wielki Szyszak), na Babiej Górze.

Piętro hal - Tatry Zachodnie

Hale dają niesamowite poczucie przestrzeni, a jednocześnie zapewniają wciąż dość łatwe i bezpieczne szlaki (przy sprzyjającej pogodzie).

Dotrzecie tu na piechotę z dobrze „rozchodzonymi” kilkulatkami, albo wjedziecie wyciągiem lub kolejką (np. na Kasprowy Wierch lub na Kopę pod Śnieżką). Warto odwiedzić to piętro o różnych porach roku i podziwiać, jak zmieniają się kolory.

 Jesienne hale - Tatry Zachodnie

Szczególnie godne polecenia są hale w Tatrach, gdzie jest spora szansa spotkania kozic górskich. Zobaczyć na żywo te zwinne i przyjazne zwierzęta - to jest dopiero coś! Wasze dzieci na pewno zapamiętają takie spotkanie na długo. Kozice to prawdziwe akrobatki, nie boją się przepaści, dlatego chętnie zaglądają również „piętro wyżej” - na skalne turnie.

Piętro turni

Wysokość: w Polsce od ok. 2300 m.n.p.m.

Krajobraz: skały, piargi (gruz skalny), mchy i porosty

Rośliny: mchy, porosty, niskie murawy (np. boimka dwurzędowa)

Zwierzęta: kozice górskie, ptaki, np. jerzyki, pustułki, orły przednie, kruki

Gdzie warto zobaczyć: w Tatrach Wysokich – tylko i wyłącznie!

Propozycje wycieczek:

Turnie - Tatry Wysokie

Jeśli Wasze dzieci są już większe (7 lat lub więcej), lubią wyzwania, pokonywanie przeszkód terenowych i przestrzeń, a jednocześnie potrafią zachować skupienie i rozsądek z trudnym terenie – zabierzcie je w Tatry Wysokie na piętro turni. Roślin tutaj niewiele i... niewielkie, ale warto zwrócić na nie uwagę.

To prawdziwi górscy twardziele, którzy radzą sobie z niewielką ilością gleby, surowym klimatem, a nieraz także grawitacją (tu ukłon w stronę porostów, które rosną nawet na pionowych skalnych ścianach!). Także zwierzęta są niezwykłe: skaczące po skałach kozice, na których wyczyny czasami ciężko patrzeć bez strachu, latające nad głowami majestatyczne orły i kruki, niewielkie, ale niezrównane w powietrznych akrobacjach jerzyki.

Wybierając się na górskie wycieczki z dziećmi, warto odwiedzać kolejne piętra górskiej roślinności wraz ze wzrostem Waszych wspólnych górskich doświadczeń. Generalna zasada jest taka, że im wyżej, tym trudniejsze warunki pogodowe mogą Was spotkać na szlaku i tym dłuższa wędrówka.

Wyższe partie gór (hale i turnie) to otwarty teren, także będziecie narażeni na wiatr, opady i niebezpieczeństwo wyładowań atmosferycznych. Na halach i turniach nie ma gdzie się schować, a do cywilizacji jest daleko. Warto planować wszystkie górskie wycieczki z rozwagą, a szczególnie dobrze przygotować się do tych „na wyższe piętra” gór.

Pamiętajcie, że granice między poszczególnymi piętrami roślinności są umowne i często trudno określić, gdzie kończy się jedno piętro, a zaczyna kolejne. Piętra płynnie przechodzą jedno w drugie, a w niektórych miejscach spotkacie krajobraz nie do końca adekwatny do wysokości nad poziomem morza.

Rośliny nie mają wysokościomierza, rosną tam, gdzie sprzyja im mikroklimat. Dlatego na przykład w miejscach permanentnie zacienionych znajdziecie rośliny, które zwykły.

Autorka tekstu i zdjęć: Joanna Dyrka

Przeczytałeś artykuł w portalu Dzieciochatki.pl - Miejsca Przyjazne Dzieciom

POLECANE NOCLEGI PRZYJAZNE DZIECIOM: >>KLIKNIJ TU<<

WSZYSTKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

Portal DziecioChatki.pl